Wybór szkoły średniej przypada na okres dorastania i jest punktem zwrotnym w dalszej karierze edukacyjnej każdego ucznia. W okresie rozwoju dziecka jest normalne, że nie wie ono czego pragnie, dokąd zmierza, kim ma być. Potrzebuje czasu na odnalezienie drogi i tego, czym chce się zajmować w dorosłym życiu. Nie można zatem wymagać od
dziecka, aby podjęło samodzielnie decyzję, kim chce być w przyszłości i w jakim kierunku będzie podążać. Nie można jednak narzucać mu ścieżki edukacyjnej, która bardziej jest zgodna z preferencjami rodzica niż dziecka.
Jak wspierać dziecko w wyborze szkoły
Zdarzają się dzieci, choć to rzadkość, które na etapie kończenia szkoły podstawowej wiedzą, co chcą robić, gdzie uczyć się dalej. Najczęściej na tym etapie dziecko nie ma jeszcze w pełni rozwiniętych struktur mózgowych odpowiedzialnych za ustalanie priorytetów, przemyślenia i racjonalne podejmowanie decyzji popartych argumentami za i przeciw, autorefleksji i pogłębionego wnioskowania. Choć nastolatek potrafi zaskoczyć spostrzegawczością i pomysłowością, nie posiada jeszcze tak rozbudowanych mechanizmów myślenia jak dorośli. Dlatego nastolatek potrzebuje wsparcia rodziców i innych dorosłych w podjęciu tak ważnej decyzji dla jego przyszłości. Pamiętaj, że wypowiedzi typu: „Idź do tego liceum, jest najlepsze w mieście”, „Ja Cię widzę wyłącznie w szkole budowlanej, sam wybrałem ten zawód i nie żałuję”, „Nie idź do ogólniaka, to Ci nie da żadnego konkretnego zawodu” albo „Handel? Stać Cię na więcej! Żadnej szkoły branżowej!” nie pomogą ani dziecku, ani waszej
relacji teraz i w przyszłości. Mówiąc tak, podejmujesz decyzję za dziecko, nie dając mu szansy wyboru. Być może sam byłeś(-aś) w ten sposób nakłoniony(-a) do wyboru szkoły czy zawodu, w związku z tym będziesz unikać ukierunkowania dziecka, mówiąc: „To Twoja decyzja, nie moja, Ty będziesz chodzić do tej szkoły, nie ja – nie wtrącam się”,
„Nie chcę, abyś miał do mnie pretensje, jak ja do własnych rodziców, więc nie chcę udzielać Ci rad”, „To Twoje życie, Twoja przyszłość, nie będę w to ingerować. Zresztą co ja wiem, tyle się zmieniło od czasu, kiedy sama chodziłam do średniej szkoły. Poszukaj sam w Internecie opinii o szkołach”. Bywa też, że decyzja znajomych o wyborze konkretnej szkoły przekłada się na decyzję dziecka. Dzieje się tak, ponieważ dziecko odczuwa lęk przed nowymi znajomościami, boi się rozłąki z kolegami. Warto z dzieckiem porozmawiać o tym, że zmiana szkoły nie oznacza zerwanie więzi z bliskimi osobami. Zadaniem rodzica nie jest podejmowaniem decyzji za dziecko, choćby był to trafny wybór, ale również nie powinno się pozostawiać dziecka samemu sobie – z lękiem, w osamotnieniu, z poczuciem bezradności. Zadaniem rodzica, w oparciu o wiedzę na temat dziecka jest wskazać mu kilka możliwych kierunków i przeprowadzić
przez trudny moment podejmowania pierwszej, samodzielnej i ważnej decyzji życiowej.
Kiedy wybrać szkołę średnią
Proces wyboru szkoły średniej wymaga czasu. Nie zostawiaj zatem rozmów na ten temat na ostatnią chwilę. Nie zaczynaj ich w 8 klasie, tuż przed egzaminem. Warto o tym pomyśleć wcześniej i rozmawiać z dzieckiem najlepiej od 6 klasy. Poniżej dowiesz się, jak to zrobić.
Czym kierować się w wyborze przyszłości dziecka
W pierwszej kolejności obserwuj dziecko. Od czasu do czasu przeprowadzaj analizę jego osiągnięć pod kątem: gotowości na wysiłek edukacyjny, możliwości intelektualnych, ocen z poszczególnych przedmiotów, zdolności, zainteresowań i hobby, temperamentu (spokojny – aktywny, praca w grupie – samodzielne wykonywania zadania), stanu zdrowia. Sprawdź mocne strony i predyspozycje dziecka, np. za pomocą testów on-line na indywidualni.pl.
Po drugie zachęcaj do udziału w zajęciach pozalekcyjnych, pozwalaj doświadczać udziału w różnych aktywnościach, bądź w tym obszarze modelem dla dziecka, pokazuj, jak można w ciekawy sposób spędzać czas wolny.
Po trzecie przedstawiaj dziecku, na czym polega proces wyboru i podejmowania decyzji. Wspólnie z dzieckiem trenujcie te kompetencje, w granicach rozsądku pozwalaj dziecku na inicjonowanie procesu wyboru i podejmowanie samodzielnych decyzji, rzeczowo rozmawiaj z nim, jeśli podjęta decyzja okaże się być chybiona. Wspólnie zastanówcie się, jak można to zrobić inaczej.
Po czwarte wierz w swoje dziecko, pomagaj mu w odkrywaniu swoich mocy, wzmacniaj jego poczucie własnej wartości – to pomaga w trudnych chwilach i ułatwia podejmowanie dobrych decyzji.
Mocne i słabe strony dziecka
Prowadź rozmowy z dzieckiem… o nim samym. Omawiajcie
jego mocne i słabe strony od początku edukacji – jakie są jego
umiejętności, wiedza, cechy, cele i wartości. Możecie skorzystać z testów
na indywidualni.pl. Ustalcie
listę przedmiotów, w których dziecko czuje się najlepiej, a których nie lubi
się uczyć, co od zawsze było w jego kręgu zainteresowań i je pasjonowało, a
co nudziło. Przeanalizujcie zajęcia dodatkowe, na które dziecko
chodziło: które go pochłaniały, a które były szybko porzucane. Poniżej
znajduje się lista pytań, na które warto wspólnie z dzieckiem szukać
odpowiedzi.
Pytania o zainteresowania:
- Co lubię robić?
- Co mnie ciekawi?
- Jak spędzam wolny czas?
- Jaką aktywność wybieram dla siebie?
Pytania o umiejętności:
- Czy mam jakieś uzdolnienia, talenty?
- Co potrafię zrobić, wykonać?
- Z czym sobie radzę?
Pytania o wiedzę:
- Co wiem?
- W jakich przedmiotach jestem dobry(-a)?
Pytania o cechy:
- Jaki jestem? (cechy psychologiczne np. inteligencja, charakter, temperament oraz fizyczne np. siła, kondycja fizyczna, wygląd, wzrost, stan zdrowia)
Pytania o cele i wartości:
- Co jest dla mnie ważne?
- Do czego dążę?
- Na czym mi zależy?
- Jaki jest poziom moich aspiracji, ambicji?
Pomysły na wybór szkoły
Bardzo przydatne w wyborze szkoły są informacje
o placówkach, zawodach i rynku pracy.
Przeanalizujcie z dzieckiem mapę (lokalizacja) i
strukturę szkolnictwa ponadpodstawowego (obecnie to: liceum ogólnokształcące,
technikum, szkoła branżowa I i II stopnia). Zapoznajcie się z ofertą
szkoły (kierunki, dodatkowe uprawnienia), zasadami rekrutacji.
Zdobądźcie informacje na temat zdawalności egzaminów, które
świadczą o poziomie nauczania w szkole. Z lokalizacją szkoły wiążą się dojazd i
koszty nauki – te również weźcie pod uwagę. Przydatne informacje znajdziecie na
stronach internetowych szkół.
Wasza uwaga powinna skupić się także na pytaniach
dotyczących samego zawodu, a dokładnie czynności i zadań zawodowych,
wymagań zdrowotnych, co do wykształcenia i warunków pracy. Takie wiadomości
przydadzą się podczas rozważania propozycji technikum czy szkoły branżowej.
Dobrym źródłem informacji są rzetelne strony, takiej jak np. INFOdoradca+.
Szczególną grupą informacji zewnętrznych mogą
się okazać wiadomości o rynku pracy, a dokładnie, co się na nim
dzieje, jakie wymagania on stawia, jaki rynek pracy interesuje nasze dziecko.
My dorośli wiemy, w oparciu o nasze własne doświadczenia, że rynek pracy jest
zmienny, więc wymaga od człowieka aktywności, zaradności, stałego rozwijania
zasobów własnych kompetencji, wiedzy i umiejętności. Podczas rozmowy o tym z
dzieckiem przydatne okazać się mogą takie strony, jak Mapa Karier, e-ZAMEK.pl.
Skorzystajcie z pomocy doradcy
zawodowego w określeniu predyspozycji zawodowych dziecka.
Rodzicu, pamiętaj, że o wyborach
życiowych Twojego dziecka należy rozmawiać, poddawać je weryfikacjom i
konfrontacji. Wybór oznacza kontakt ze wszystkimi możliwościami
dostępnymi w danym momencie.
Na poniższych stronach znajduje się więcej
przydatnych informacji dot. wyboru szkoły, predyspozycji:
